ลูกประคบสมุนไพร ( Herbal Compress )
ลูกประคบสมุนไพร ( Herbal Compress ) เป็นผลิตภัณฑ์
ที่ได้จากการนำสมุนไพรหลายชนิดมาผ่านกระบวนการทำความสะอาด แล้วนำมาหั่นหรือสับให้เป็นชิ้น ๆตามขนาดที่ต้องการตำพอแตก ใช้สดหรือทำให้แห้ง นำมาห่อหรือบรรจุรวมกันในผ้าให้ได้รปทรงต่าง ๆ เช่น ทรงกลม หมอนสำหรับใช่นาบ หรือกดประคบส่วนต่าง ๆของร่างกาย เพื่อทำให้กล้ามเนื้อผ่อนคลาย ถ้าเป็นลูกประคบสมุนไพรแห้ง ก่อนใช้ต้องนำมาพรมน้ำ แล้วทำห้ร้อนโดยนึ่ง ลักษณะทั่วไปของลูกประคบสมุนไพร ลูกประคบสมุนไพรต้องห่อผาปิดสนิทรูปทรงต่าง ๆภายใบรรจุสมุนไพรสด หรือแหงหลายชนิดรวมกัน กรณีทำเป็นรูปทรงกลมปลายผ้าต้องรวมแลวมัดให้แน่น ทำเป็นด้ามจับ ต้องมีกลิ่นหอม ของน้ำมันหอม ระเหยของสมุนไพรทีใช้ โดยมีองค์ประกอบของสมุนไพรที่สำคัญ ดังนี้ ( สถาบันการแพทย์แผนไทย กรมพัฒนาการแพทย์ไทยและการแพทย์ทางเลือก 2546 )
1.) ไพล ( 500 กรัม ) แก้ปวดเมื่อย เคล็ด ขัดยอก ลดการอักเสบ
2.) ขมิ้นชัน ( 100 กรัม ) ช่วยลดการอับเสบ แก้โรคผิวหนัง
3.) ตะไคร้บ้าน ( 100 กรัม ) แต่งกลิน
4.) ผิวมะกรูด ( 200 กรัม ) ถ้าไม่มีใชใบแทนได้ มีน้ำมันหอมระเหย แก้ลมวิงเวียน
5.) ใบมะขาม ( 300 กรัม ) แก้อาการคันตามร่างกาย ช่วยบำรุงผิว
6.) ใบส้มป่อย ( 100 กรัม ) ใช่บำรุงผิว แก้โรคผิวหนัง ลดความดัน
7.) เกลือ ( 1 ช้อนโต๊ะ ) ช่วยดูดความร้อน และช่วยพาตัวยาซึมผ่านผิวหนังได้สะดวกขึ้น
8.) การบรู ( 2 ช้อนโต๊ะ ) แต่งกลิ่น บำรงหัวใจ
อุปกรณ์การทำลูกประคบสมุนไพรที่สำคัญ มีดังนี้
1.) ผ้าสำหรับห่อลูกประคบ ต้องเป็นผ้าฝ้ายหรือผ้าดิบที่มีเนื้อผ้าแน่นพอ ที่จะป้องกันไม่ให้สมุนไพรรวออกมาได้
2.) สมุนไพรที่ใช้ทำลูกประคบต้องหั่นหรือสับเป็นชิ้นเล็ก ๆ สด / แห้ง ต้องไม่มีราปรากฏให้เห็นเด่นชัด และต้องมีพืชสมุนไพรหลักทีมีน้ำมันหอมระเหย อย่างนอย 3 ชนิด กลุ่มสมุนไพรที่มีรสเปรี้ยวกรดอ่อน ๆ และกลุ่มสารที่มีกลิ่มหอมจะระเหยดูดความร้อน
3.) หม้อสำรับนึ่งลูกประคบและจานรองลูกประคบ
4.) เชือกสำหรับมัดลูกประคบ
วิธีทำลูกประคบสมุนไพร
1.) นำหัวไพล ขมิ้นชัน ตะไคร้ มะกรูด ล้างทำความสะอาด นำมาหั่นหรือสับ
ให้เป็นชิ้นตามขนาดที่ต้องการ ตำพอหยาบ ๆ
2.) นำใบมะขาม ใบส้มป่อย ผสมกับสมุนไพรในข้อ 1 เสร็จแล้วใส่เกลือ การบรู คลุกเคล้าให้เป็นเนื้อเดียวกัน แต่อย่าให้แฉะเป็นน้ำ
3.) แบ่งสมุนไพรที่คลุกเคล้าให้เข้ากันแล้วเป็นส่วนเท่า ๆกัน โดยใช้ผ้าฝ้ายหรือผ้าดิบ ห่อเป็นลูกประคบมัดด้วยเชือกให้แน่น
4.) นำลูกประคบที่ไปนึ่ง ใช้เวลานึ่งประมาณ 15-20 นาที
ประโยชน์ของการประคบด้วยลูกประคบสมุนไพรที่สำคัญ ดังนี้
1.) กระตุ้นหรือเพิ่มการไหลเวียนของโลหิต
2.)ลดอาการเกร็งของกล้ามเนื้อ และบรรเทาอาการที่ปวดเมื่อย
3.) ลดการติดขัดข้องข้อต่อบริเวณที่ประคบ และทำให้เนื้อเยื้อพังผืด ยืดตัวออกมา
4.) ลดอาการบวมที่เกิดการจากอักเสบกล้ามเนื้อหรือบริเวณต่าง ๆ หลังจาก 24-28 ชั่วโมงไปแล้ว
